Statik elektrik tehlikesi daha çok tankerlerde karşımıza çıkmaktadır. Tanker ile taşınan tehlikeli yükler ve yapılan hatalar neticesinde patlamalar meydana gelmektedir. Peki nedir bu statik elektrik ve nasıl meydana gelir?
Atomlar maddenin en küçük yapı taşlarıdır. Atom içersinde nötron, proton ve elektronlar bulunur. Elektronlar negatif, protonlar pozitif ve nötronlar ise yüksüzdürler. Bir atom hiç bir zaman proton ve nötronlarını kaybetmezler. Tüm tepkimeler elektronlar üzerinden meydana gelir. Dolayısıyla atom elektronunu kaybeder veya kazanır.
İletken ve Yalıtkan Madde
Bazı atomlar elektronlarını vermeye, bazıları da elektron almaya yatkındırlar. İletken maddeler, atomlarının en dış bağlarında bulunan elektronları vermeye yatkındırlar. Yalıtkanlar ise plastik maddesi gibi elektronları sıkıca bağlı olup kolay kolay elektron kaybetmez veya alamazlar.
Statik Elektrik ve Elektrik Akımı
Elektrik akımı, yüklerin hareket etmesi yani elektronların hareketi neticesinde oluşur. İki farklı madde birbirlerine sürtündüklerinde, biri elektron verirken diğeri elektron alır yani biri pozitif yüklenirken diğeri negatif yüklenir. İşte maddeler arası bu elektron akımı neticesinde iki madde arasında elektrostatiksel olarak eşitlik kurulur ve buna da statik elektrik denir. Yani statik elektrik bir nevi elektrik akımının kendisidir.
Statik Elektriğin Aşamaları
a) Yük Ayrışımı: İki farklı madde birbirlerine sürtündüklerinde elektronlar birinden diğerine doğru akacaktır. İşte buna yük ayrımı denir. Gemideki örneklerini inceleyelim:
- Yük, devre içersinde ilerlerken yük ayrışımı meydana gelir. Devre (Line) elektron kaybederken devre içinden akan yük elektron kazanır.
- Yük, tanka dolarken yük ayrışımı meydana gelir. Yük tanka dolarken tank elektron kaybeder.
- Steam, devre içersinde ilerlerken yük ayrışımı meydana gelir.
- Birbirine karışmayan iki sıvı karıştırıldığında yük ayrışımı meydana gelir.
b) Yük Birikmesi: Yük birikmesinin meydana gelebilmesi için bir iletken ve bir yalıtkana ihtiyaç vardır. Bir iletken negatif yük ile yüklendiğinde, iletken üzerindeki elektronların durulması için(relaxing) zaman geçmelidir. İşte bu zamana (Relaxing Time) durulma zamanı denir.
c) Elektrostatiksel Boşalma: İki farklı materyal zıt yüklerle yüklü iken birbirleriyle etkileşime geçerlerse, bir maddeden elektron diğerine geçecektir. İşte bu olaya elektrostatiksel boşalma denir. Bu işlem için de iki madde arasında yeterli yakınlık olmalıdır.
Gemideki Statik Elektrik Kaynakları
Tankerler, taşıdıkları yükler sebebiyle potansiyel tehlike içermektedirler. Yanıcı ve parlayıcı gazların mevcudiyeti sebebiyle, statik elektrik çok fazla önem verilmesi gereken bir konu olmuştur. Gemideki başlıca statik elektrik kaynakları şunlardır:
- Statik Biriktici Yükler,
- Yükün Tanktan Düşmesi,
- Su Sisi,
- İnert Gaz,
- Polipropilen Halat gibi Diğer Statik Elektrik Kaynakları.