Petrol tankeri türleri diğer bir değişle ticari filolarda sıvı halde yani bulk halinde petrol ürünlerini taşımak için tasarlanmış gemilerdir. Genel olarak ise 2 türe ayrılırlar; Ham Petrol Gemileri ve Ürün Tankerleri’dir. Ham petrol tankerleri, rafine edilmemiş büyük miktardaki petrolü, işlenmek üzere rafinelere taşıyan gemilerdir. Ürün Tankerleri ise, genellikle ham petrollere göre düşük boyutlarda olup işlenmiş petrol ürünlerini pazara yani son kullanıcıya taşımak için tasarlanmışlardır.
Petrol tankerleri genellikle boyutlarına göre sınıflandırılırlar. Boyutlar ayrıca iç sularda çalışanlarda veya yakin kıyısal çalışanlarda da değişmekle birlikte günümüzdeki maksimum boyut olan Ultra Large Crude Carrier sınıfına ulaşabilmektedir ve bu gemilerin boyutları ise 550.000 DWT’dir. Tankerler yıllık olarak ortalama 2.000.000.000 metreküp petrol dünya genelinde taşımaktadırlar.
Amaclar doğrultusunda bazı özel petrol tankerleri gelişmektedir. Bunlardan biri de askeri gemilere petrol saglamak icin tasarlanmış Askeri İkmal Tankerleridir. Daha onceden çok amaçlı olarak kullanılan ORE-BULK-OIL gemileri günümüzde yüzer sabit depolama gemileri vaziyetini almıştır. Tüm bunların yanında deniz kirliliği için çok büyük riskler de petrol tanker sebebiyle kaygıları artırmaktadır. Bu sebeple tankerler sıkı dizayn ve operasyonel kurallara maruz kalmaktadır.
Tanker Kapasiteleri
- 00024,999 DWT: Genel Amaçlı Tankerler (General Purpose Tanker)
- 00054,999 DWT: Orta SInIf Tankerler (Medium Range Tanker
- 00079,999 DWT: Long Range -1
- 000159,999 DWT: Long Range-1
- 000319,999 DWT: Very Large Crude Carrier (VLCC)
- 000549,999 dwt: Ultra Large Crude Carrier (ULCC)
TANKER CESITLERI
Panamax
Panamax ve New Panamax Tipi gemi türleri terimleri, Panama Kanal Otoritesi tarafında hazırlanan Kurallar kitabı olan Panama Canal Authority kitabında, buradan geçebilecek gemilerin büyüklükleri ve limitleri belirtilmiş olup detaylı bilgi, Başlık (Title) Kısmında Gemi Gereklilikleri (Vessel Requirement) olarak ifade edilmiştir.
Müsade edilen maksimum gemi size’ı; Kanalın derinligi, kanal genişliği, Lock çemberine ve de Bridge of Americas’a göre belirlenmiştir.
Panamax özellikleri, kanalın 1914 yılından itibaren açılmasıyla değişim göstermiştir. Dolayisiyla kanalın resmen hizmete girmeden önce inşa edilen gemiler Post- Panamax olarak tabir edilmektedir. 2009 yılında Panama Kanalının 3. Set Lock’ları devreye girmiş v eve bu locklar ise diğerlerine göre daha büyüktür ve bu büyüklüğe göre inşa edilen gemilere ise New-Panamax denilmektedir.
AFRAMAX
Aframax gemiler, petrol tankerleri olup taşıma kapasiteleri 120.000 metrik ton dan daha az olup genişlikleri 32.31 metre olan gemilerdir. AFRA terimi; temel olarak Average Freight Rate Assessment kelimelerinden gelmektedir. Bu kelime, 1954 yılında Shell tarafından, gemi taşıma kontratlarını standardize hale getirmek için oluşturulmuş bir Tanker Oran sistemidir. Aframax gemilerin benimsenmesi sebebiyle Dünya’nın tüm limanlarında bu gemileri görmek mümkündür. VLCC veya ULCC gemilerin yanaşamadığı limanlar için bu tür gemiler tercih edilmektedir. Aframax tankerler daha çok kısa ve orta vadeli taşımalar için en uygun gemi tipleridir. Aframax gemilerin kullanım bölgelerine bakıldığında ise en çok; Karadeniz, Kuzey Denizi, Karayipler, Güney ve Doğu Çin Denizi ile Akdeniz öne çıkmaktadır.
SUEZMAX
Suezmax kelimesi bir gemi inşa terimi olup, yüklü halde Suez kanalında geçebilecek olan maksimum gemi boyutlarını ifade etmektedir. Kanalda Lock sistemi olmadığı için gemileri sınırlayan etkenler, Draft kısıtlaması ve Suez Kanal Köprüsüdür. Günümüzde kanal derinliği maksimum 20.1 metre olup, Süper Tankerlerin geçişini önemli ölçüde kısıtlamaktadır, bu sebeple ya gemiler yüklerinin birazı kanal öncesi Limbo yapacak ya da Agulhas Burnundan geçeceklerdir.
Suezmaxların özelliklerine bakarsak; Tonaj yaklaşık olarak 160.00 olup, genişlik 50 metredir. Bu gemilerdeki air draft kısıtlaması ise 68 metredir çünkü Suez Kanal Köprüsünün yüksekliği 70 metredir. Suez Kanal’ında yapılan yenilenmeler nedeniyle sınırlamalar şu şekilde değişmiştir: Gemi draftı 20.1 metre olan gemiler için genişlik 50 metreden fazla olmayacak ve draftı 12.2 metre olan gemiler icin müsade edilen maksimum genişlik 77.5 metre olacaktır.
VLCC (MALACCAMAX)
Malaccamax kelimesi bir gemi insa terimi olup, Malacca boğazındaki 25 metrelik derinlikten geçebilecek gemileri ifade etmektedir. Dökme yük gemileri ve Süper Tankerler bu size’larda inşa edilerek Very Large Crude Carrier (VLCC) terimi ile ifade edilmektedir. Bu gemilerin taşıma ağları daha çok Araplardan Çin’e doğrudur.
ULCC
Ultra Large Crude Carrier petrol tankerleri 300.000 – 550.000 DWT arasında inşa edilmektedir. Bu tür gemiler daha çok uzun seferler icin yani Arap Körfezinden Avrupaya, Amerika’dan Cape Good Hope vasıtasıyla Uzak Doğuya petrol transferini gerçekleştirmektedirler.