Van Gölü’nde Osmanlı Ordusunun İlk Gemisi
Van Gölü’nde yüzen ilk Türk gemisi XVI. asırda Mimar Sinan tarafından yapılmıştır. Büyük sanatkâr o zaman Yeniçeri Ocağı’nda dülgerlikteki hünerleriyle tanınmış basit bir neferdi. 1577 Osmanlı döneminde Van Gölündeki iskeleden Erciş, Ahlat ve Adilcevaz’a gemiler işlemekteydi. Kanuni Sultan Süleyman’ın İkinci İran Seferinde, Lütfi Paşa’nın delaletiyle Van Gölü’nde yapılacak gemilerin inşası Mimar Sinan’a havale olunarak üç kadırga yapılmıştır.Kanuni Sultan Süleyman’ın İkinci İran Seferinde, Lütfi Paşanın delaletiyle Van Gölü‘nde yapılacak gemilerin inşası Mimar Sinan‘a havale olunarak üç kadırga yapılmıştır. Yine bu asırda Urmi Gölü‘nde bazı gemilerin yapılması Brodos Beyi‘ne emrolunmakla Van’dan mimar ve reisler gönderilmesi istenmiştir.
İlk Özel Ticari Gemide Bu Dönemde inşaa edildi
Van Gölü‘nde yapılacak gemilerin masrafı ve bu gemilerde çalışacak tayfanın ücretleri, bazen Diyarbakır hazinesinden karşılanmaktaydı. Devlete ait bu gemilerin çoğunluğu odun naklinde kullanılmakta olup 1582‘de gemi sayısının 7‘ye çıkarılmasına çalışılmıştır. Hatta odun naklinde devlete ait gemiler kifayet etmediğinden halkın bu maksat için gemi yapmasına müsaade edilmiştir. Bir arşiv kaydına göre, Hakkari Beyi Zeynel Bey de kendi ihtiyacını karşılamak için Van Gölü‘nde gemi inşa etmiştir.
Van Gölün’de Deniz Taşımacılığı “Urartular” Zamanına UZanıyor
Van Gölü‘nde Osmanlı döneminden daha önce, Urartular zamanında ulaşım yapıldığına dair bulgular vardır. Osmanlı döneminde yelkenli gemilerle taşımacılık yapılmaktadır. 19. yüzyılda ise buharlı gemi işletmeciliği yönünde çeşitli girişimler olmuştur. 1928‘de Nafıa Vekâleti’ne bağlı Van Gölü Seyr-i Sefain İdaresi kurulur. İdare 1934‘te Van Vilayeti İdare-i Hususiyesi‘ne geçer. 1936‘da İktisat Vekâleti’ne bağlı Van Gölü İşletmesi halini alır. 1938‘de ise Denizbank‘ın idaresine geçen işletme, 1952‘de Denizcilik Bankası TAO‘na bağlanır. Van Gölü İşletmesi 1988‘de TCDD’ye devredilir ve halen TCDD bünyesinde Van Gölü Feribot Müdürlüğü olarak varlığını sürdürmektedir.
Tansel Timur
Gemi İnşaatı ve Makinaları Yüksek Mühendisi