Boya çeşitli malzeme yüzeylerine uygulandıktan sonra meydana gelen kuruma ve kürlenme reaksiyonları sonucu, kuru bir film tabakası oluşturarak yüzeye yapışan sıvı bir materyaldir.
Gemilerde kullanılan boyaların ana amacı korumadır. Metal ve alaşımları korozyondan, ahşap yüzeyleri çürümeden korur. Gemilerin su altında kalan bölgelerini deniz canlılarından, kimyasal tankları kimyasal maddelerden, güneş gören borda gibi bölümlerini de güneşin zararlı ışınlarından korur.
Boya sisteminin ömrünü etkileyen birçok faktör vardır. İlk olarak boyanın doğru seçilmesi gerekir. Boya seçimi yüzeye göre yapılır. Yine katlar arası boyaların da aralarında uyumlu olması gerekiyor. Hava koşullarına dikkat edilmesi gereken hususlar arasında. Uygun nem oranı ve sıcaklık olmalıdır.
Boyanın uygulanabilmesi için yüzey sıcaklığının çiğlenme noktasından 3 derece yüksek olması gerekir. Nem oranının %85’in üzerinde olmaması gerekmektedir. Kullanılan boyanın kalitesi içindeki katı madde oranı ve toplam kalınlığı sistemin ömrünü belirleyen unsurlardandır. Boyanın uygulanma süreci de belirleyici bir faktördür.
Boyanın seyir halindeyken uygulanma sürecinde evreleri vardır. İlk önce planlamasını yapmak gerekir. Ardından uygun koşullar aranmalıdır. Yüzeye erişim ve havanın durumu uygun koşulları belirler. Bir sonraki aşama ise en önemli aşamadır. Yüzey hazırlığı ve temizlik… Gemide boya yapacak olan kişi en çok bu kısma özen göstermelidir. Çünkü yüzey hazırlığı iyi yapılmadan vurulan boyadan verim alınması güçtür. Gerekli hazırlık yapılıp yüzey boya vurulmasına uygun hale geldikten sonra boya uygulanabilir. Sonrasında kuruma süreci başlar. Kuruduktan sonra kontrol edilerek boya süreci tamamlanmış olur.
Öncelikte yüzey tozdan, kirden, yağdan ve yüzeye yapışan deniz canlılarından yıkama yapılarak ve gerekirse kimyasal kullanılarak arındırılır. Temizlik 3 şekilde yapılabilir. Mekanik temizlik, aşındırıcı raspa ve su raspası… Su raspası sonrası oluşan flash rust tabakasının boya uygulamasına herhangi bir zararı yoktur.
Yüzey hazırlığında takip edilmesi gereken bir temizlik sırası vardır.
1- Önce yağ, gres gibi maddeler emülsiyon ya da deterjan gibi bir malzeme ile temizlenir. Eğer yüzey alanı çok büyük değil ise uygulanacak boyanın tineri ile silinerek yağ, gres gibi maddeler yüzeyden arındırılır.
2- Ardından çözünen tuzlar tatlı su ile yıkanır. Meneviş ve pası çıkartmak için birkaç farklı yöntem vardır. Bunlar aşındırıcı raspa, su jeti ve mekanik temizliktir.
3- Son olarak yüzey vakum ile tozdan arındırılır.
Gemi seyir halindeyken uygulanan boyalarda genellikle rulo kullanılır. Kullanılan rulonun kalitesi çok önemlidir. Kalitesiz Çin malı rulolar boya yaparken iplik iplik dökülür. Hem yapılan boyadan sonuç alınamaz hem de boya israfı olur. Bu rulolar tek kullanımlık olurlar. Sonuç olarak rulo masrafı artar ve Gemide boya yapmaya çalışan kişinin zamanı da sürekli aynı yeri boyamaya çalışmakla geçer. Genelde gidilen limanlarda Çin malı dışında rulo bulmak zordur. Bu nedenle ruloların Türkiye’den gönderilmesi çözüm olabilir.
Yoklama ve kestirme amaçlı fırça kullanılır. Normalde tersanelerde kullanılan airless spreyler maliyetli olduğundan ve kullanırken dikkat gerektirdiğinden gemilerde çok tercih edilmemektedir. Ancak sağladığı kolaylık, boya kullanımında verimlilik getirmesi vb. sebeplerden gemilerde de kullanılmaya başlanmıştır. Kontrollü olarak bilen biri tarafından kullanıldığı takdirde bu aletlerin işe yarar olacakları kesindir. Airless sprey kullanırken, doğru meme doğru boyada kullanılmaz ise boya israfı ve boya kusurları meydana gelir.
Memeler 3 haneli rakamlarla gösterilir. Örneğin 517… Buradaki 5 açıyı simgeler ve 50 derece demektir. Akrilik boyaların 50 derecelik geniş açıyla vurulması tercih edilir. Böylece daha geniş alana nüfuz eder. Epoksi boyaların ise 40 derecelik dar açıyla vurulması tercih edilir. Böylece yoklama yapılması kolay olur.
Airless sprey bulunan gemilerde boyaya göre kullanılması gereken memeler şu şekildedir;
Akrilik – Acri 700 FINISH – 515 veya 517Epoksi – Umeguard SX – 419 veya 421