Ertuğrul Fırkateyni’nin Hazin Hikayesi

ERTUĞRUL FIRKATEYNİ’NİN BAŞINA GELENLER

Ertuğrul gemisi, Sultan Abdülaziz tahttayken siparişi verilmiş ve 1863 Ekim ayında padişah huzurunda denize indirilmiş olan Osmanlı fırkateyni. Makinesi ve diğer tahrik ekipmanları 1864’te İngiltere’de monte edilmiştir. Kosova ve Hüdavendigâr gemileriyle birlikte 1865 yılında İngiltere’den Anadolu’ya dönerken Toulon, Cherburg, ve bazı Limanlara uğramış, İstanbul’a geldiğinde de Beşiktaş Sahil Saray-ı Hümayunu önünde demirli kalmış, sonrasında uzunca bir süre Haliç’e kapatılmıştır. (Saray-ı Hümayun / Dolmabahçe sarayı)

 Ertuğrul 79 metre boyunda, 15,5 metre genişliğinde ve Draftı 8 metre kadardı. Buhar kazanının kapasitesi 60 tondu. Aldığı kömürle 10 mil hızla 9 saat seyir yapabiliyordu. Gemi zamanına göre modern araçlarla donatılmış, aydınlatılmasında elektrik kullanılmıştı. Her şeyi güzeldi fakat can alıcı olan kusuru bordasının çürüklüğüydü. Eski kaynaklar incelendiğinde Gemide 56 subay ve 551 er olmak üzere toplam 607 kişinin görev yaptığı anlaşılmaktadır.

 1887 yılında Japonya İmparatoru Komeii ‘nin yeğeninin bir savaş gemisiyle İstanbul’u ziyaret etmesinin ardından II Abdülhamit Japonya’ya bir heyet gönderilerek iade-i ziyaret yapılmasını emretmişti. Gemi, II. Abdülhamid’den Japon İmparatoruna mücevherli imtiyaz nişanı ve diğer hediyeleri götürecekti.

Ertuğrul yola çıkıyor

Padişahın isteği üzerine donanmanın en güzel gemisi bu iş için tahsis edildi. Bazı uzmanların bu geminin çürük olduğu ve böyle bir seferi tamamlayamayacağı yönündeki raporlarina rağmen Ertuğrul Fırkateyni, Temmuz 1889’da İstanbul’dan yola çıktı. İlk arızasını suveyş kanalında yaptı ve Güzergâhı boyunca çeşitli limanlara uğrayarak seyrine devam ediyordu. Fırkateyn,Singapur’a vardığında kafile başkanı Miralay Osman Bey Amiralliğe terfi ettirildi. Kafile, uğradığı ülkelerin halkları ve müslümanlar tarafından görkemli sevgi gösterileriyle karşılanıyor, gemiyi bazı zamanlar binlerce kişiden oluşan gruplar ziyarette bulunuyordu. Gemi, 11 ay sonra 7 Haziran 1890 tarihinde Japonya’nın Yokohama Limanı’na vardı.

İmparator Komeii, Türk amiralini ve heyetini görkemli bir şekilde karşıladı. Şehir halkı Türk amiralinin saray arabası ile İmparatorun yanına gidişini sevgi gösterileriyle takip etti.

Ertuğrul Fırkateyni, Japon sularında kaldığı üç ay boyunca etrafındaki binlerce Japon kayığına 50 kişilik bandosuyla konserler verdi. Nihayet geri dönüş yolculuğu için hazırlıklar tamamlandı. Yola çıkılacağı gün Japon Deniz Kuvvetlerinin tayfun uyarısına rağmen, Ertuğrul Fırkateyni planlandığı gibi 15 Eylül 1890 tarihinde Yokohama Limanı’ndan ayrıldı. Kuşimoto açıklarında tayfuna yakalanan Ertuğrul Fırkateyni 16 Eylül 1890’da kontrolünü kaybedip, kayalıklara çarparak battı. Kaza sonucu gemiden sadece 69 denizci kurtulabildi. Amiral Osman Bey de dahil diğer mürettebat hayatını kaybetti.

Kazadan sonra yaşananlar

Ertuğrul Fırkateyni’nin bu trajik sonu Türk-Japon halklarını yakınlaştırdı. Yöre halkı, kazadan kurtulanlara büyük yardım ve yakınlık gösterdi. Torajiro Yamada isimli bir Japon, şehit yakınları ve kazazedeler için yardım kampanyası düzenledi. Toplanan para aynı kişi tarafından dönemin padişahına teslim edildi. Hayatta kalan 69 denizci, Japonya İmparatorunun talimatıyla Hiei ve Kongō isimli iki askeri gemi ile İstanbul’a gönderildi.

Kazada ölenlerin anısına Kuşimoto’da bir anıt yapılmıştır. İlk anıt Japonlar tarafından 1891’de dikilirken bu anıt 1929 yılında yine Japonlar tarafından genişletilmiştir. Şehitlik Anıtı, 3 Haziran 1929 tarihinde Japon İmparatoru tarafından da ziyaret edilmiştir. 1937’de Türkiye tarafından restore edilen anıt önünde her yıl düzenli olarak anma törenleri yapılmaktadır.

Kuşimoto kasabası Mersin ve Yakakent ile kardeş şehirdir. Kuşimoto’da Ertuğrul için kurulmuş bir de müze bulunmaktadır. 1974 yılında inşa edilen “Türk Müzesi“nde Ertuğrul Fırkateyni’nin maketi, gemideki asker ve komutanların fotoğrafları ve heykelleri bulunmaktadır.